Кәсіпорынның кәсіпкерлік қызметін талдау оның қызметін, экономикалық әлеуетін және капиталды пайдалану тиімділігін бағалауды қамтиды. «Баланс» және «Пайда мен шығындар туралы есеп» сияқты құжаттар кәсіпорынның тиімділігі мен оның қаржылық жағдайын талдауға көмектеседі.
Кәсіпорынның кәсіпкерлік қызметінің түсінігі мен мәні
Кәсіпорынның іскерлік қызметі кең мағынада кәсіпорынның өз өнімдерін нарыққа шығаруға, өндіріс көлемін ұлғайтуға, тұтастай алғанда кәсіпорынның экономикалық өсуіне және қаржылық нәтижелерін жақсартуға бағытталған қызметін білдіреді. Атап айтқанда, кәсіпорынның кәсіпкерлік қызметінің тұжырымдамасына оның коммерциялық және өндірістік-шаруашылық қызметінің сипаттамалары кіреді.
Кәсіпорынның іскерлік қызметі әр түрлі факторларға байланысты: кәсіпорынның, нарықтың, бәсекелестердің ерекшеліктері, өндіріс және баға факторлары. Кәсіпорынның іскерлік қызметін талдау оның негізгі өндірістік қызметін сипаттауға көмектеседі. Мысалы, кәсіпорынның іскерлік белсенділігін талдау кезіндегі тиімділігі келесі көрсеткіштердің өсуімен көрінеді: нарықтағы өнімді сатудан түсетін түсім, жаңа өнімді сату қарқыны, өнім бірлігін сатудан түскен пайда, және басқалар. Кәсіпорынның іскерлік белсенділігін талдағанда, кәсіпорынның өндірістік жоспарының орындалуы мен оның ресурстарды пайдалануына баға беру керек.
Кәсіпорынның іскерлік белсенділігінің көрсеткіштері
Кәсіпорынның іскерлік қызметі оның қаржылық тұрақтылығын қамтамасыз етеді. Кәсіпорынның тиімділігін сипаттайтын рентабельділік, қаражат айналымы және басқа қаржылық көрсеткіштер кәсіпорынның іс-әрекетін талдауға көмектеседі. Сонымен, кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдай отырып, айналым коэффициенттеріне және жалпы кәсіпорынның ресурстарды пайдалану тиімділігіне назар аудару керек.
Бұл кәсіпорынның айналым көрсеткіштерін бағалау, оның кірістілік деңгейі туралы түсінік береді. Бұл кезде кәсіпорын айналымының әртүрлі көрсеткіштері талданады, мысалы: айналым қаражаттарының айналымдылық коэффициенті, дебиторлық және кредиторлық берешек, тауарлы-материалдық қорлар, негізгі құралдар мен капитал.
Мысалы, кәсіпорынның активтерінің айналымдылық коэффициенті белгілі бір кезең ішінде активтердің әрбір бірлігін сатудан кәсіпорын қанша кіріс әкелетіндігін көрсетеді. Бұл көрсеткіш неғұрлым жоғары болса, кәсіпорын капиталы соғұрлым тез айналады. Керісінше, айналым жылдамдығы төмен болған кезде компания айналымға қосымша қаражат тартуға мәжбүр.
Демек, активтердің айналымдылық коэффициенті кәсіпорын қызметінде активтерді пайдалану қарқындылығын сипаттайды. Осылайша, активтер неғұрлым тиімді пайдаланылса, кәсіпорынның іскерлік белсенділігі соғұрлым жоғары болады.
