Қосымша капитал дегеніміз - айналым активтерін толықтыруға бағытталған ұзақ мерзімді активтерді немесе бюджеттік ассигновацияларды қайта бағалау сомасы. Бұл компанияның жеке қаражатына қатысты.
Компанияның меншікті капиталы жарғылық, қосымша, резервтік капитал, сондай-ақ жинақталған қаражат есебінен құрылады.
Қосымша капиталды қалыптастыру көздері
Қосымша капитал келесі элементтердің есебінен құрылуы мүмкін:
- акцияларды номиналды немесе сатып алу құнынан жоғары бағамен орналастырудан алынған акция сыйлықақысы;
- ұзақ мерзімді активтерді қайта бағалау сомасы - мүлікті нарықтық бағаға жеткізу арқылы қол жеткізілетін өсу сомасы;
- жарғылық капиталға салымның нақты құнының оның номиналды мөлшерінен асуы;
- жарғылық капиталды қалыптастырудан туындайтын бағамдық айырмашылықтар;
- мүлік жарғылық капиталға салым түрінде салынған кезде алынған ҚҚС-ының сомалары;
- ақысыз алынған мүлік;
- күрделі салымдарды қаржыландыруға бағытталған бюджеттен алынған ассигнованиелер; осы қаражатты қосудың негізі оларды мақсатты пайдалану болып табылады.
Сондай-ақ, қосымша капитал ұзақ мерзімді инвестицияға бөлінбеген пайда сомасынан туындайды.
Сыйақы
Компания акцияларды олардың номиналды құнынан асатын бағамен орналастырған кезде қосымша акцияларға сыйлықақы алады. Соңғысы жарғылық капитал мен акциялар санының арақатынасы негізінде анықталады. Егер орналастыру кезінде акциялар номиналды бағасымен сатылған болса, онда акция сыйлықақысы алынбайды.
Екінші реттік орналастыру кезінде акция сыйлықақысын акционерлерден сатып алғаннан кейін акцияларды қайталама орналастыру арқылы алуға болады.
Айырбас айырмасы
Бағамдық айырмашылықтан қосымша капитал коммерциялық ұйымға шетелдік инвестициялар болған жағдайда пайда болады. Шетел валютасындағы жарғылық капиталға инвестициялар рубль баламасына ауыстырылады. Бағамдық айырма шетел валютасындағы жарғылық капиталға салынған салымдар арасындағы Орталық банктің бағамы мен құрылтайшының қарызы бойынша рубль құны бойынша салымның айырмасы ретінде есептеледі.
Мысалы, құрылтай құжаттарында адамның жарнасы 10000 рубль көлемінде қарастырылған, құрылтайшы өзінің қарызын шотқа 300 доллар салу арқылы төлеген, бұл Орталық банктің бағамы бойынша 10 664 рубльді құрайды. Осылайша, 664 б. қосымша капиталға қосылады.
Жарғылық капиталға және ҚҚС-ты қалпына келтіруге артық үлес
Жарғылық капиталға салым ретінде ақша ғана емес, басқа мүлік те (мысалы, материалдар, материалдық емес активтер және т.б.) әрекет ете алады, егер бағалаушы мүлік құны құрылтайшылардың номиналды салымынан жоғары деген қорытындыға келсе, онда компания қосымша капиталға ие болады.
Егер меншік Қылмыстық кодекске салым болса, онда құрылтайшы оған енгізілген ҚҚС-ты өндіріп алуы керек. Ол жылжымайтын мүліктің қалдық құны негізінде немесе сатып алудың нақты құны бойынша қалпына келтіріледі.
