Сұраныс - экономикадағы негізгі ұғымдардың бірі. Бұл көптеген факторларға байланысты: тауардың бағасы, тұтынушының табысы, алмастырғыштардың болуы, өнімнің сапасы және сатып алушының талғамдық талғамы. Ең үлкен байланыс сұраныс пен баға деңгейі арасында болады. Сұраныстың бағаның икемділігі тұтынушы сұранысының баға 1 пайызға өскенде (төмендегенде) қаншалықты өзгергенін көрсетеді.
Нұсқаулық
1-қадам
Сұраныстың икемділігін анықтау тауарлар мен қызметтерге бағаларды белгілеу және қайта қарау туралы шешімдер қабылдау үшін қажет. Бұл экономикалық тиімділік тұрғысынан кәсіпорынның баға саясатының ең сәтті бағытын табуға мүмкіндік береді. Сұраныстың икемділігі туралы деректерді пайдалану тұтынушының реакциясын анықтауға, сонымен қатар өндірісті сұраныстың алдағы өзгеруіне бағыттауға және нарықтың үлесін түзетуге мүмкіндік береді.
2-қадам
Сұраныстың бағалық икемділігі екі коэффициенттің көмегімен анықталады: сұраныстың тікелей бағаның икемділігі коэффициенті және сұраныстың бағаның арасындағы икемділік коэффициенті.
3-қадам
Тікелей баға сұранысының икемділік коэффициенті сұраныс көлемінің өзгеруіне (салыстырмалы түрде) өнім бағасының салыстырмалы өзгеруіне қатынасы ретінде анықталады. Бұл коэффициент тауарлардың бағасы 1 пайызға өзгерген кезде сұраныстың қанша пайызға артқанын (төмендеген) көрсетеді.
4-қадам
Тікелей серпімділік коэффициенті бірнеше мән қабылдауы мүмкін. Егер ол шексіздікке жақын болса, онда бұл баға төмендеген кезде сатып алушылардың сұранысы шексіз мөлшерге өсетіндігін көрсетеді, бірақ баға өскен кезде олар сатып алудан толығымен бас тартады. Егер коэффициент бірден асып кетсе, онда сұраныстың өсуі бағаның төмендеуіне қарағанда жылдам қарқынмен жүреді, ал керісінше, сұраныстың өсуіне қарағанда жылдамдықпен төмендейді. Тікелей серпімділік коэффициенті бірден аз болған кезде, керісінше жағдай туындайды. Егер коэффициент біреуіне тең болса, онда сұраныс баға төмендеген сайын өседі. Нөлге тең коэффициент кезінде өнімнің бағасы тұтынушылардың сұранысына әсер етпейді.
5-қадам
Сұраныстың бағалық икемділік коэффициенті бір тауарға сұраныстың салыстырмалы көлемі екінші тауарға баға 1 пайызға өзгерген кезде қаншалықты өзгергенін көрсетеді.
6-қадам
Егер бұл коэффициент нөлден үлкен болса, онда тауарлар саңырауқұлақ болып саналады, яғни. біреуіне бағаның өсуі әрқашан екіншісіне деген сұраныстың артуына алып келеді. Мысалы, сары майдың бағасы өссе, өсімдік майына сұраныс артуы мүмкін.
7-қадам
Егер көлденең серпімділік коэффициенті нөлден аз болса, онда тауарлар бірін-бірі толықтырады, яғни. бір тауар бағасының өсуімен екіншісіне деген сұраныс азаяды. Мәселен, бензин бағасы көтерілгенде, көліктерге деген сұраныс төмендейді. Егер коэффициент нөлге тең болса, тауарлар тәуелсіз деп саналады, яғни. бір тауар бағасының мінсіз өзгеруі екінші тауарға деген сұраныстың мөлшеріне әсер етпейді.
