Контент-анализ - бұл қоғамдық-гуманитарлық ғылымдарда кеңінен қолданылатын мәтіндік құжаттарды сандық талдау әдісі. Оның мәні семантикалық бірліктерді санау арқылы нақты мәтіндік хабарламаның мәні мен бағытын сенімді түрде анықтауда.
Нұсқаулық
1-қадам
Мәтіндік хабарламалардан тұратын кез-келген құжаттарды зерттеу нысаны ретінде пайдалануға болады. Атап айтқанда, газет мақалалары, қоғамдық және саяси қайраткерлердің көпшілік алдында сөйлеген сөздері, кітаптар, сауалнамаларға жауаптар, күнделіктер, хаттар, ресми мәлімдемелер және т.б. Мазмұнды талдау қолмен де, автоматты түрде де жүргізілуі мүмкін. Екінші нұсқа мәтіндік деректердің үлкен массивтерін зерттеу үшін қолданылады және компьютерлік технологиялар мен арнайы статистикалық бағдарламаларды қажет етеді.
2-қадам
Автоматтық өңдеу құралдарын қолданбай тәуелсіз мазмұндық талдау жүргізу үшін, ең алдымен, жұмыс жүргізілетін мәліметтер массивін анықтау қажет. Мысалы, егер аймақтық сайлау науқанының баспасөзде жариялануын талдау жоспарланған болса, онда таңдалған кезеңдегі осы тақырыптағы барлық газет басылымдары талап етілетін үлгі болады.
3-қадам
Мазмұнды талдау процедурасының екінші кезеңі - зерттелетін мәселеге тікелей байланысты семантикалық бірліктерді таңдау. Негізгі мағыналық жүктемені көтеретін жеке сөздер, атаулар, сөз тіркестері семантикалық бірлік ретінде қызмет ете алады. Мысалы, сайлау науқанының контекстінде мұндай бірліктер үміткерлердің аттары, «экономиканы модернизациялау», «шағын кәсіпкерлікті дамыту», «билік үшін күрес» және т.б. Сонымен қатар, таңдалған мағыналық бірліктер барлық зерттелген мәтіндерге тән болуы керек.
4-қадам
Келесі кезең - мазмұнды талдаудың бүкіл процесінде маңызды кезеңдердің бірі. Бұл мәтін бірліктерін кодификациялау. Оның мәні талдау категорияларының тізімімен семантикалық бірліктерді корреляциялау ережелерін әзірлеуде. Кодификация кезеңінің нәтижесі - бұл кодификаторды әзірлеу, ол тек бақыланатын көрсеткіштер тізімін ғана емес, сонымен бірге олар қатысатын құжат туралы деректерді де қамтиды. Егер әңгіме газет мақалалары туралы болса, онда басылымның атауы, қаласы, шыққан күні, форматы, беттер саны, парақтың орналасуы және сол сияқтылар ескеріледі.
5-қадам
Хабарламалар үлгісі қалыптасқаннан, мағыналық бірліктер таңдалғаннан және кодификатор жасалғаннан кейін олар тікелей мәтіндерді талдауға көшеді. Іс жүзінде бұл әр бақылау (семантикалық бірлік) кодификатор ережелеріне сәйкес белгілі бір типке немесе сыныпқа жататын сөздік құрастырудан көрінеді. Осыдан кейін барлық мағыналық бірліктерді қолданудың сандық есебі жасалады. Маңызды мәселе, сонымен қатар нақты сілтемелерге (оң, теріс немесе бейтарап) нақты бағалауды жатқызады. Басқаша айтқанда, өте жақсы рейтинг қажет. Жұптық салыстыру арқылы масштабтау немесе Q-сұрыптау әдісі деп аталатын дәстүрлі дәрежелеу әдісі ретінде қолданылады. Осы екі әдіс туралы көбірек білуге болады қолданбалы социология немесе саясаттану оқулықтарынан.
6-қадам
Мазмұнды талдау процедурасы алынған деректердің сандық есебімен және әрбір жағдай бойынша шкаланың орташа арифметикалық есебімен аяқталады. Содан кейін алынған орташа ұпайлар белгілі бір жолмен белгіленеді.
