Бәсекелестік күшейіп, экономикадағы дағдарыс жағдайында өндірісті тиімді басқару басты міндетке айналуда. Оны шешу үшін бірқатар факторларды талдауға негізделген интеграцияланған тәсілді дамыту қажет.
Өндіріс тиімділігін бағалау критерийлері
Өндірістің тиімділігі бірқатар критерийлер негізінде бағаланады. Талдау кезінде сандық көрсеткіштер жиірек қолданылады. Олардың динамикасын қадағалау өндіріс тиімділігінің төмендеуін анықтауға және осы мәселені шешу үшін шаралар қабылдауға мүмкіндік береді.
Талданатын критерийлердің бірі - бұл кәсіпорынның ресурстарын пайдалану тиімділігін көрсететін рентабельділік. Жалпы алғанда, рентабельділік - бұл кіріс (жалпы кіріс) мен жалпы шығындар арасындағы байланыс. Ол таза пайда (сату көлемінің сатылымның кірістілікке қатынасы), өнімділік (сатылған өнім санының еңбек шығындарына қатынасы), сонымен қатар инновация (өндірістің бәсекеге қабілеттілігін және факторды анықтайтын фактор инновацияның өндіріс процесіндегі рөлі).
Критерийлердің әрқайсысының басымдылығы мен үлес салмағы кәсіпорын түріне, оның нарықтағы жағдайына, кадрлық құрамға және т.б. байланысты болады. Кәсіпорын менеджментінің міндеті өндіріс тиімділігінің өсуінің негізгі факторларын анықтау болып табылады.
Көбінесе тиімсіз өндіріс мәселесін шешу үш бағытқа - өндіріс шығындарын оңтайландыру, өндіріске инновацияларды енгізу, сонымен қатар басқару жүйесін өзгертуге келіп тіреледі.
Шығындарды оңтайландыру
Егер талдау нәтижесінде компанияның кірістілігі мен өндірістің рентабельділігі бойынша бәсекелестік жағдайы төмен екендігі анықталса, бірінші кезекте шығындарды азайту шараларын әзірлеу міндеті болуы керек. Оларға, мысалы, жеткізушілерден жақсы коммерциялық ұсыныстар іздеу немесе өндіріс процесінің ингредиенттері мен компоненттерін өзгерту арқылы шикізат шығындарын оңтайландыру қадамдары кіруі мүмкін.
Тағы бір нұсқа - өндіріс көлемінің өсуіне байланысты шығындар құрылымындағы тұрақты шығындарды (мысалы, жалдау ақысы, логистикалық шығындар) азайту. Рас, бұл өнімдерді сатудың кепілдендірілген нарықтары болған жағдайда ғана жасалуы мүмкін.
Ақырында, үшінші нұсқа - жұмысшылар санын оңтайландыру. Мысалы, кейбір қызметтерді аутсорсингке беру арқылы. Бұл әдісті қаржылық-экономикалық дағдарыс кезінде компаниялар бухгалтерлік және заңдық функцияларды үшінші тарап мердігерлеріне беру кезінде жиі қолданған.
Өндірісті жаңғырту
Қазіргі жағдайда инновацияларды қолдану компанияның бәсекеге қабілеттілігінің негізгі факторларының бірі болып табылады. Өйткені, олар өндірістік шығындарды азайтуға және сапалы тауарларды ұсынуға мүмкіндік береді.
Модернизацияны заманауи бағдарламалық қамтамасыз етуді немесе жаңа, неғұрлым тиімді жабдықты енгізу арқылы жүзеге асыруға болады. Сонымен, бағдарламалық қамтамасыз ету бизнес-процестердің бір бөлігін автоматтандыруы немесе қызметкерлер арасындағы ішкі байланысты жақсартуы мүмкін. Энергия ресурстарының құнын үнемі өсіру жағдайында өндіріс тиімділігінің өсуінің маңызды факторларының бірі энергия үнемдеу технологияларын енгізу болуы мүмкін.
Басқару жүйесінің өзгеруі
Тағы бір танымал әдіс - дамыған және дәлелденген басқару жүйелерін қолдану. Олардың ішінде ең кең тарағаны - ISO 9001 талаптарына негізделген сапа менеджменті жүйесінің (СМЖ) моделі. Ол ұйымның қызметін жетілдіруге және бәсекеге қабілеттілігін арттыруға арналған.
