Инвестициялар жеке кәсіпорынның және бүкіл мемлекеттің дамуында маңызды рөл атқарады. Бұл компанияның қызметін кеңейтуге, өндіріс көлемін және табысты арттыруға негіз болатын инвестициялар.
Таза және жалпы инвестиция
Коммерциялық кәсiпорынның мақсаты - пайданы алу және көбейту, оған бағаны немесе өнiм көлемiн ұлғайту арқылы қол жеткiзуге болады.
Өндіріс процесін қарқындату арқылы өнім көлемін ұлғайтуға болады, бірақ бұл міндетті түрде қолданылатын жабдықтың тез тозуына әкеледі. Өндірістік қызметін кеңейту үшін компанияға жаңа заманауи жабдық сатып алуға қаражат табуға тура келеді.
Экономикада «жалпы» және «таза» инвестициялар ұғымдары ажыратылады. Жалпы инвестиция - бұл кәсіпорынның негізгі капиталын ұлғайту және ауыстыру үшін қолданылатын қаржылық ресурстар. Тозу үшін амортизациялық аударымдар қолданылады, ал негізгі капиталды ұлғайту таза инвестицияларды пайдалану арқылы жүзеге асырылады. Бұдан таза инвестиция құнын келесі формула бойынша анықтауға болады деген қорытынды шығады.
NI = TI - A, мұндағы NI - таза инвестиция, TI - жалпы инвестиция, A - белгілі бір кезеңдегі амортизациялық аударымдардың мөлшері.
Егер NI 0 болса, онда өндірістік әлеует артып, экономикалық өсім байқалады.
Таза инвестицияның құнына әсер ететін факторлар
Инвестициялық қызмет макродеңгейде (мемлекеттік экономика деңгейінде) және микродеңгейде (белгілі бір кәсіпорын экономикасы деңгейінде) қарастырылуы мүмкін.
Таза инвестиция көлеміне келесі макроэкономикалық факторлар әсер етуі мүмкін:
1. экономикалық және саяси жүйенің тұрақтылығы;
2. технологияның даму деңгейі;
3. заңнамалық базаның даму деңгейі;
4. салық салу.
Макроэкономикалық факторлар белгілі бір мемлекеттің аумағында жұмыс істейтін барлық кәсіпорындарға әсер етеді.
Сонымен қатар, инвестиция көлеміне келесі қосымша факторлар әсер етеді:
- инвестициядан күтілетін табыс:
- экономикадағы инфляция деңгейі.
Жеке инвестор кәсіпорында инвестиция салуды шешкен кезде ықтимал кірісті немесе инвестициядан күтілетін кірісті бағалайды. Сонымен қатар, құзыретті инвестор міндетті түрде инвестициялардың бірнеше баламалы нұсқаларын талдайды. Мысалы, сіз жаңа өндіріс ашуға немесе бұрыннан бар өндірісті кеңейтуге ақша жұмсай аласыз немесе сол ақшаны депозиттік шотқа сала аласыз. Егер банктік сыйақы күтілетін инвестициядан жоғары болса, онда инвестор кәсіпорынға ақша салғаннан пайда болмайды.
Инвестиция көлеміне инфляция да айтарлықтай әсер етеді. Инфляция пайданы жейді, сондықтан номиналды кіріс нақтыдан өзгеше болады. Табыстылық деңгейі инфляция деңгейінен асып кеткен жағдайда ғана инвестициялық қызметті жүзеге асыру тиімді болады.
